تحلیل شخصیت بتمن – شوالیه تاریک گاتهام

به جرات می‌توان گفت که یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین شخصیت‌های کمیک بوکی دی سی، با اختلاف زیاد شخصیت بتمن است. شخصیتی که موفقیتش را از کمیک بوک به انیمشین، فیلم سینمایی و حتی بازی‌های ویدیویی رساند و توانست مخاطبانش را از حضور ابتدایی خود تا الان با خود همراه کند. در این بخش از سری مقاله‌های تحلیل شخصیت، تصمیم گرفتیم باهم نگاهی چند جانبه به شخصیت بتمن داشته باشیم. با تحلیل شخصیت بتمن همراه ویجیاتو باشید.

توجه داشته باشید بیشتر این تحلیل حول محور کاراکتر بتمن فیلم‌های نولان و با نیم‌نگاهی به کاراکتر بتمن دنیای کمیک تدوین شده است.

خلاصه زندگی نامه

در رابطه با گذشته شخصیت بروس وین، نکات کلیدی همیشه ثابتی وجود داشته که در بیشتر داستان‌گویی‌های مربوط به او به چشم می‌خورند. بروس وین، تک پسر دکتر ثروتمند و نیکوکاری به اسم توماس وین است. او با خانواده‌اش به خصوص پدرش رابطه نسبتا خوبی دارد تا اینکه یک روز پدر و مادر بروس، هر دو جلوی چشمان او توسط یک دزد به قتل می‌رسند. پس از این ماجرای تلخ، بروس که خود را مقصر مرگ پدر و مادر خود می‌داند، با ترس‌ها و ضعف‌هایی رو به رو می‌شود که زندگی او را در بزرگسالی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بروس تحت سرپرستی خدمتکار وفادار پدرش، آلفرد قرار می‌گیرد. او با طی کردن دوره نوجوانی، همچنان عذاب وجدان در وجودش مانده و به همین خاطر قسم می‌خورد که تا زمان مرگ، با خلافکار‌های شهر گاتهام مبارزه کند و عدالت را با دست خود اجرا کند.

بروس با استفاده از ابزار‌های پیشرفته و کاربردی، برای خود لباسی ترسناک که نمادی از خفاش است با ویژگی‌های کاربردی طراحی می‌کند و آن را می‌سازد. او با کمک کمیسر گوردون خلافکار‌های شهر را پیدا می‌کند و مانع رسیدن آن‌ها به اهدافشان می‌شود.

ویژگی‌های شخصیتی

شخصیت بتمن، یک شخصیت درونگرا و تودار است. به ندرت پیش می‌آید که از احساسات یا افکار درونی و شخصی‌اش حرف بزند. برای همین نمی‌توان گفت که ما شخصیت بتمن را کامل می‌شناسیم و از تک تک جزئیات زندگی او خبر داریم. اما بتمن همیشه ویژگی‌های ثابت و مشخصی داشته که قابل بیان و توصیف باشد.

بروس وین در ظاهر آدمی مغرور، عیاش و خوشگذارن است اما در حقیقت، او یک قهرمان فروتن و مسئولیت پذیر است. یکی از دلایلی که مخاطبان سینما از ابرقهرمانان خوششان می‌آید، مسئولیت پذیر بودن آن‌ها است.

بروس وین به شدت حواس جمع است و به جزئیات زندگی توجه خاصی دارد. برای همین هنگام مبارزه یا انجام تحقیق، بسیار دقیق عمل می‌کند؛ در حدی که یکی از لقب‌هایش کارآگاه است. همچنین هنگام انجام کاری به شدت تمرکز می‌کند و به سختی می‌توان حواس او را از کاری که می‌کند پرت کرد.

یکی دیگر از ویژگی‌های مشخص او، بی‌زار بودن از کار تیمی و گرایش به پیش بردن کار‌ها در تنهایی است. با اینکه بتمن خودش عضو تیم لیگ عدالت است، اما بازهم وقتی تنها باشد راحت تر است و سخت می‌تواند وجودش را به عنوان عضو یک تیم قبول کند. او دوست ندارد ناظری در کار‌هایش دخالت کند زیرا به خودش اعتماد دارد.

نکات عمیق درونی

هر شخصیتی، فارق از خیالی یا واقعی بودنش، یکسری ویژگی‌هایی دارد که معمولا پیچیده و کاملا درونی هستند. بیشتر این ویژگی‌ها که در ناخودآگاه شخص هک شده و حتی خود شخصیت از آن‌ها بی‌خبر است، از دوران کودکی شروع می‌شود. این ویژگی‌ها بسته به اتفاقاتی که برای کودک رخ می‌دهد، به وجود می‌آیند و به تدریج قوی‌تر و واضح‌تر می‌شوند.

جبران عقده حقارت، به وجود آمدن بتمن: عقده حقارت، یکی از رایج‌ترین عقده‌هایی است که در کودکی آغاز می‌شود و بسته به واکنش شخصیت، باعث تغییراتی می‌شود. عقده حقارت، معمولا به خاطر احساس ضعف یک شخصیت در کودکی در مقابل یک خطر ایجاد می‌شود. در کل هر چیزی که کودک را به طور مکرر تحقیر کند، باعث شکل گیری یک عقده می‌شود.

وقتی که شخصیت بروس، خود را با جثه‌ای کوچک و ظاهری ترسیده و حماقت‌بار در مقابل یک دزد مسلح می‌بیند، ناخودآگاه او به او تلقین می‌کند که او هیچ کاری از دستش بر نمیاد؛ پدر و مادرش جلوی چشم او جان می‌دهند و او چاره‌ای جز نگاه کردن ندارد. همین اتفاق باعث شکل گیری عقده حقارت می‌شود. نکته‌ای که در خصوص عقده حقارت وجود دارد، این است که این عقده اعتماد به نفس شخصیت را به شدت پایین می‌آورد.

وقتی بروس وینِ نوجوان خود را غرق در حقارت، عذاب وجدان، پشیمانی و انواع حس‌های تاریک می‌بیند، با توجه به انسان بودنش و گرایش به با ارزش بودن، از این حالت خسته می‌شود و تصمیم می‌گیرد برای همیشه این عقده را جبران کند؛ نه یک جبران عادی، بلکه یک جبران افراطی!

در واقع بتمن، نتیجه جبران افراطی عقده حقارت بروس وین است. او با ساخت بتمن، حقارتش را کنار گذاشت و این دفعه تصمیم گرفت به جای بی ارزش و حقیر بودن، یک موجود مهم و برتر شود. اما باید مواظب باشد که در عقده برتری غرق نشود و عدالت را با انتقام از دنیا اشتباه نگیرد.

اعتماد به نفس ساختگی: بعضی از شخصیت‌ها به معنای واقعی به خود اعتماد دارند، این افراد در هر کاری به توانایی و هوش خود اعتماد می‌کنند و هیچ وقت با کمبود اعتماد به نفس مواجه نمی‌شوند. اما بعضی دیگر از شخصیت‌ها، در اصل به خودشان اعتماد ندارند اما طوری رفتار می‌کنند که انگار اعتماد به نفس بالایی دارند و به نوعی به خود تلقین می‌کنند. این افراد از تکنیک جنگ نرم برای شکست دادن رقیبان استفاده می‌کنند.

شخصیت بروس وین به خاطر عقده حقارت، ذاتا اعتماد به نفس پایینی دارد؛ اما همیشه چه در جمع دوستانه و چه در بین دشمنانش، سعی می‌کند که نشان دهد چقدر به خود اعتماد دارد. گاهی انقدر تلاش می‌کند اعتماد به نفس خودش را بالا ببرد که باعث می‌شود مغرور به نظر برسد و نزدیکانش نسبت به او سرد شوند، در صورتی که او یکی از فروتن‌ترین شخصیت‌های ابرقهرمان است.

ترس، صلاح اصلی بتمن: یکی از اهداف اصلی بروس از ساخت لباس بتمن، ترساندن دشمنانش است. این موضوع پایین بودن ذاتی اعتماد به نفسش را اثبات می‌کند. شخصیت بروس، به واسطه اعتماد به نفس پایینش، تصمیم می‌گیرد که خودش نباشد و به جای آن یک شخصیت ترسناک باشد تا هم اعتماد به نفسش تقویت شود و هم دشمنان را با جنگ نرم ضعیف و ناامید کند.

او در بیشتر مبارزاتش، به صورت ناگهانی و وحشتناک ظاهر می‌شود و یکی یکی دشمنانش را دیوانه می‌کند و آن‌ها را شکست می‌دهد. از طرفی دیگر شخصیت بروس از معجزه وحشتناک ترس با خبر است. او می‌داند که ترس باعث می‌شود که آدم از خود بی خود شود و تمام قواعد و قوانین را فراموش کند. به همین خاطر او از این تکنیک برای سردرگم کردن دشمنانش استفاده می‌کند.

عذاب وجدان، بخشی از شخصیت بتمن: تو بیشتر مقاله‌های تحلیل شخصیت، از تاثیر اتفاقات دوران کودکی در شخصیت بزرگسالی گفتم که یکی از نظریه‌های آلفرد فروید است. شخصیت بزرگسالی بروس وین تاثیر پذیرفته از اتفاقات دوران کودکی او به خصوص مرگ پدر و مادرش جلوی چشمانش است.

او بعد از مرگ پدر و مادرش، خودش را مقصر می‌دانست و دچار عذاب وجدان شد. انقدر به خودش تلقین کرد که عذاب وجدان تبدیل به یک بخش لاینفک بتمن شد. نوعی مازوخیسم که هر اتفاق بدی می‌افتد خود را مقصر می‌داند.

در انیمیشن زیر نقاب سرخ، در یکی از صحنه‌ها بتمن به شدت خودش را بابت رابین سرزنش می‌کرد. آلفرد که به مراتب بروس وین را از همه بهتر می‌شناسد سعی می‌کرد که او را دلداری دهد و به او ثابت کند که تقصیری ندارد. زیرا می‌دانست که اگر بتمن به عذاب وجدان دچار شود تصمیمات غیر منطقی و بدی می‌گیرد و نمی‌تواند به درستی تبدیل به یک قهرمان بی‌طرف شود.

نقاط ضعف و نقاط قوت شخصیتی

برای اینکه بتوانیم یک شخصیت را بیشتر و بهتر بشناسیم، باید نگاهی به عواملی کنیم که در باطن شخصیت تاثیرات مثبت و منفی می‌گذارند. آن عوامل نقاط ضعف و قوت است.

نقاط ضعف

• شکست خوردن و پایین آمدن اعتماد به نفس: همانطور که قبلا گفتیم، بروس وین تا حدودی اعتماد به نفسش ساختگی است. برای همین وقتی از نیروی منفی شکست می‌خورد، این اعتماد به نفس ساختگی‌اش در هم می‌شکند و به طور کل ناامید می‌شود و از همه زده می‌شود. همه ما در فیلم‌ها و انیمیشن‌هایش دیدیم که وقتی از چیزی شکست می‌خورد چجوری اعصابش بهم می‌ریزد.

• درونگرا بودن: شخصیت بتمن یک شخصیت درونگرا است؛ این ویژگی هم می‌تواند یک نقطه ضعف باشد و هم یک نقطه قوت. بتمن، بعضی اوقات برای شکست دادن دشمنانش، نمی‌تواند تنهایی وارد عمل بشود، برای همین به دوستان قهرمان دیگرش هم نیاز پیدا می‌کند. اما گاهی درونگرا بودنش مانع به موفقیت رسیدن کار تیمی می‌شود.

• ترس: یکی از ویژگی‌های بروس وین که از کودکی با آن بوده ترس است. بتمن، هنگام مواجه شدن با ترس با آن روبه رو می‌شود و سعی می‌کند که ترس‌هایش را دور بریزد. اما آز آنجایی که ترس در ناخودآگاه او حک شده، گاهی دشمنانش از جمله جوکر و مترسک از روش‌هایی استفاده می‌کنند که بتمن بترسد و سردرگم شود و شکست بخورد.

نقاط قوت

• باور کردن خود: باز هم بر می‌گردیم به اعتماد به نفس ساختگی. شخصیت بتمن هنگام مواجه شدن با یک نیروی منفی بسیار قوی، دیگر اعتماد به نفس ساختگی به دردش نمی‌خورد. تنها چیزی که او نیاز دارد این است که خودش را با تمام وجود باور کند و به خودش ایمان پیدا کند. اینگونه او در آخرین لحظات می‌تواند دشمنانش را شکست دهد، معمایی را حل کند و یا تحقیقی را به سرانجام برساند

• حسی بودن: حسی بودن در روانشناسی، به معنای توجه دقیق به جزئیات و تحلیل گرایانه عمل کردن است. شخصیت بتمن یک شخصیت حسی است. این حسی بودن او خیلی از جاها به دادش رسیده و توانسته با آن مشکلش را حل کند. از جمله مبارزات سخت و نیاز به تمرکز زیاد، تحقیقات پیچیده و در کل فهمیدن ریز‌ترین حقایق در زندگی.

شخصیت بتمن، یکی از معدود قهرمان‌هایی است که ویژگی‌های ابرانسانی ندارد و تنها یک انسان عادی است. تنها ویژگی‌ او که او را تبدیل به یک قهرمان بزرگ کرده، مسئولیت‌پذیری او است. او به شدت آدم مسئولیت پذیری است و این باعث می‌شود باعث می‌شود که نسبت به تمام اتفاقات اطرافش توجه نشان دهد و حتی برای به اتمام رساندن مسئولیتش، با خود و ترس‌هایش مقابله ‌کند.

بیشتر بخوانید:

• تحلیل شخصیت کریتوس _ خدای خدای جنگ
• تحلیل شخصیت جوکر _ هیتلر باش، ولی با معنا باش!
• تحلیل شخصیت مرد آهنی _ قدرت در پس یک نقاب فلزی
• تحلیل شخصیت‌های سریال Friends _ زندگی با دوستان
• تحلیل شخصیت جان ویک _ یک بررسی چند جانبه
• تحلیل شخصیت مک مورفی _ عصیانگری در سینما