رقابت سونی و مایکروسافت در نسل بعد چگونه رقم خواهد خورد؟

بعد از ظهر کسل کننده‌ای بود. از آن‌ها که دوست نداری هیچ کاری انجام دهی ولی در عین حال از این رخوت و بی‌حاصلی هم کلافه‌ای. همینطور که بی‌حرکت روی کاناپه افتاده بودم، انگشت شستم اعلام استقلال کرد و در تلاش برای سرحال آوردن من شروع به لغزیدن روی دکمه‌های نرم کنترل تلویزیون کرد. کانال‌ها بدون توقف عوض می‌شدند، حتی فرصت نمی‌کردند خودشان را معرفی کنند. بعدی، بعدی، بعدی، قبلی! چمن سبز زیر آفتاب و یک استادیوم پر از جمعیت پرشور، خبر از یک بازی خیلی مهم می‌دادند. همینطور که داشتم صفحه‌ی تلویزیون را در جستجوی اطلاعات بیشتر بررسی می‌کردم، تیم آبی پوش گل زد. تازه از فریادهای گزارشگر، فهمیدم که این مسابقه دربی معروف گلاسگو بین سلتیک و رنجرز است.

همان گل کافی بود تا من به وجد بیایم و تا آخرین لحظه‌ی آن مسابقه (نیمه نهایی جام حذفی اسکاتلند-۲۰۱۶) را تماشا کنم. از آن روز بیش از ۴ سال گذشته ولی آن مسابقه همچنان -بدون اغراق- لذت‌بخش‌ترین و مهیج‌ترین رقابتی است که در زندگی تماشا کرده‌ام. سوای نفس رقابت و مسابقه و اتفاقات پیرامون آن، مهم‌ترین دلیلی که من از آن لحظات حد نهایت لذت را بردم این بود که به هیچکدام از دو طرف تعلق خاطر نداشتم. صرفا از تماشای تلاش دو تیم برای پیروزی در یک بعد از ظهر کدر و کسل کننده، لذت بردم. درست مثل الان که در این عصر تاریک و ناامیدکننده، رقابت سونی و مایکروسافت و تلاششان برای پیروزی در نسل نهم را تماشا می‌کنم. و لذت می‌برم.

تنور رقابت بین سونی و مایکروسافت برای تصاحب بازار ویدیوگیم‌ها در نسل نهم، روز به روز داغ‌تر می‌شود. رقابتی که تقریبا تمام اتفاقات صنعت در چندماه اخیر را تحت تاثیر قرار داده‌ و به این زودی‌ها هم قرار نیست برنده‌اش مشخص شود. حالا دیگر رقابت سونی و مایکروسافت، یک رقابت تجاری معمولی نیست. مثل یک دربی تاریخی فوتبال، از ماه‌ها قبل همه‌ی نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند، همه چیز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و طرفداران را به جان هم می‌اندازد. شاید اگر یک خبرنگار ورزشی بودم تیتر می‌زدم: ال کنسولینو، یک مبارزه‌ی تمام عیار!

اما این مبارزه چگونه پیش می‌رود؟ سونی جلوتر است یا مایکروسافت؟ در نهایت چه کسی برنده می‌شود؟ آیا آنقدر که طرفداران سونی مطمئن هستند، مایکروسافت دستش در مقابل انحصاری‌های قدر پلی‌استیشن خالی است؟ آیا آنقدر که طرفداران مایکروسافت فکر می‌کنند، اکس باکس کنسول قوی‌تری است؟ استراتژی هرکدام بر پایه‌ی چیست؟ برای پاسخ به این سوال‌ها نیاز داریم که این میدان را از سه منظر بررسی کنیم: سابقه‌ی این رقابت در نسل‌های قبلی، امکانات و استراتژی سونی، امکانات و استراتژی مایکروسافت.

تاریخ مختصر یک رقابت

نسل ششم

بعد از موفقیت افسانه‌ای پلی استیشن ۱ هم در فروش و هم در ارتقا سطح گیمینگ، سونی با قدرت وارد نسل ششم شد و سال ۲۰۰۰ با معرفی پلی استیشن ۲، یک قدم جلوتر گذاشت. در آن نسل سونی تقریبا رقیبی نداشت، سگا دریم‌کست که از قافله عقب بود و نینتندو هم با گیم‌کیوب علی‌رغم عناوین ریشه دار و قدیمی، برای مخاطب تکراری شده بود. به ویژه که سونی با ارائه‌ی امکان بازی آنلاین عرصه را به همه تنگ کرده بود.

اما مایکروسافت وارد شد تا کار را برای سونی سخت کند. با اکس‌باکس و سرویس آنلاین اکس‌باکس لایو که به پشتوانه‌ی زیرساخت غنی مایکروسافت به وضوح پایدارتر از سرویس سونی بود، و همچنین عنوان هیلو۲ حسابی خودش را در دل گیمرها جا کرد و به عنوان یک مهره‌ی جدید و قدرتمند مطرح شد. هرچند در نهایت یک ششم پلی استیشن۲ کنسول فروخت و خیلی‌ها تصور کردند که این پایان ماجراجویی مایکروسافت در دنیای ویدیوگیم هاست.

نسل هفتم

مایکروسافت جاه طلب اما به این زودی پا پس نمی‌کشید. اکس‌باکس ۳۶۰ یک سال قبل از پلی‌استیشن ۳ معرفی و عرضه شد. قیمت ۳۰۰ دلاری و سرویس اکس‌باکس لایو که همچنان بهتر و مطمئن تر از سرویس آنلاین سونی بود باعث شد استقبال از ۳۶۰ فراتر از حد انتظار باشد. از سوی دیگر سونی در نخوت موفقیت تاریخی پلی‌استیشن۲ بدون اینکه مایکروسافت را جدی بگیرد. پلی استیشن۳ را یک سال بعد (۲۰۰۶) با قیمت عجیب و غریب ۵۰۰ و ۶۰۰ دلاری معرفی کرد.

۳۶۰ هم قیمت مناسب‌تری داشت، هم طراحی زیباتر، هم سرویس آنلاین پایدارتر. علاوه بر این‌ها با کینکت بازی‌های حرکتی را هم به این نسل آورد که بسیار مورد استقبال گیمرها قرار گرفت. هرچند سونی با بهبود قیمت، طراحی و حتی اضافه کردن دوربین برای بازی‌های حرکتی و همچنین عناوین انحصاری قوی توانست در سالهای آخر نسل، اوضاع را بهتر کند و حتی در فروش کمی از اکس‌باکس پیش بیفتد، اما نسل هفتم نسل فرمانروایی مایکروسافت بود.

نسل هشتم

این بار مایکروسافت بود که مطمئن از پیش‌بینی‌های متخصصان بازاریابی‌اش با اعتماد به نفس تمام آمد و در E3 تاریخی ۲۰۱۳ اکس‌باکس وان را با کینکت اجباری ۵۰۰ دلار قیمت‌گذاری کرد، با این خیال که سونی هم پلی‌استیشن ۴ را با همین قیمت ارائه می‌کند. اما درست ۲۴ ساعت بعد پلی‌استیشن۴ با قیمت ۴۰۰دلار معرفی شد و رسانه‌ها را دربست در اختیار گرفت.

در حالی که سونی با همکاری ناوتی‌داگ، سانتا مانیکا و دیگر استودیوهای انحصاری‌اش برای گیمرها شاهکار خلق می‌کرد. مایکروسافت خیلی سریع متوجه شد که این نسل را از دست داده و برنامه‌ریزی و حرکت برای جبران در نسل بعد را شروع کرد. مهمترین حرکتشان هم معرفی سرویس گیم‌پس بود که افق‌های جدیدی در صنعت ویدیوگیم ایجاد کرد. با اینکه گیم‌پس مانع از پیروزی سونی نشد اما وجهه‌ی مایکروسافت را تا حد زیادی ترمیم کرد و آن‌ها را با دست پر راهی نسل نهم کرد.

رقابت در حال حاضر

طرف اول: سونی

سونی همچنان دست بالا را دارد. از اول هم داشته. از زمان پلی‌استیشن ۱ سونی رگ خواب گیمرها را خوب پیدا و اعتبار برندش را نه روی سخت افزار و تکنولوژی، که بر پایه‌ی محتواهای بی‌نظیری که می‌سازد بنا کرده است. البته این به این معنی نیست که به لحاظ تکنولوژی چیزی کم و کسر دارد، اتفاقا اغلب در این زمینه هم جزو پیشروهای صنعت بوده است؛ اما مگر یک کنسول بازی سرمایه‌ای به جز بازی‌هایش، و یک بازی سرمایه‌ای به جز بازیکنانش دارد؟ سونی این را از ابتدا خوب فهمید و تمام تمرکزش را روی تولید بازی‌های باکیفیت برای مشتری‌هایش گذاشت و به جای هدف گرفتن جیب‌های آن‌ها، قلب‌هایشان را نشانه گرفت.

بیشتر بخوانید:

• نسل هشتم کنسول‌ها چه بازی‌هایی را بدهکار ما شد؟ [قسمت اول]
• قابلیت Smart Delivery در ایکس باکس سری ایکس چطور کار می‌کند؟
• گوگل درباره موفقیت پلی استیشن 5 و ایکس باکس سری ایکس چه می‌گوید؟

این رویکرد سونی باعث شده تا بزرگ‌‌ترین و وفادارترین پایگاه هواداری در صنعت ویدیوگیم را برای خود ایجاد کند. هوادارانی که بارها از اعتمادشان پاسخ گرفتند و طبیعتا بازهم اعتماد می‌کنند. اکنون در آستانه‌ی نسل نهم آن‌ها در اوج محبوبیت خود بین این هواداران هستند و سونی همچنان تمرکز اصلی‌اش روی گسترش دایره‌ی استودیوهای همکارش و تولید عناوین منحصر به فرد دیگر است. در این میان فقط دو چیز موفقیت سونی در نسل پیش رو را تهدید می‌کند: اول پایین آمدن کیفیت محتواهای انحصاری و دوم پشتوانه‌ی اقتصادی ترسناک مایکروسافت.

طرف دوم: مایکروسافت

مایکروسافت تقریبا همیشه دوم بوده، اما هیچوقت منفعل و از پیش بازنده نبوده. آن‌ها جاه طلب، باتجربه و باهوش‌اند و نیامده‌اند که قافیه را ببازند. وقتی در نسل قبل با اشتباه محاسباتی تاریخی‌شان خود را در خطر دیدند، به جای پافشاری بر اشتباه و ناامید شدن، به سرعت شکست را پذیرفتند و شروع کردند به زین کردن اسبشان برای نسل بعد. خیلی زود دریافتند که سخت افزار به تنهایی برای مجاب کردن گیمرها به استفاده از کنسولشان کافی نیست و باید محتوای مناسب تولید کنند. اما رقابت با سونی در تولید محتوای انحصاری و بازی در زمین ژاپنی‌ها از عهده‌ی مایکروسافت خارج بود، پس آن‌ها زمین بازی خودشان را ساختند.

مایکروسافت دقیقا نقطه‌ی مقابل سونی در تولید محتوا را نشانه گرفت. عدم انحصار کنسولی. آن‌ها یک اکوسیستم گیمینگ ایجاد کردند که تشکیل شده از کنسول، ویندوز، اکس‌باکس لایو و یک سرویس انقلابی به نام گیم‌پس. این اکوسیستم تمرکزش روی ایجاد یک هاب ارتباطی بین سازندگان (مخصوصا سازندگان مستقل و کوچک) و گیمرها بود. به طوری که هم آن‌ها بازی‌هایشان بیشتر بازی شود و هم گیمرها با پرداخت اشتراک اندک ماهیانه، بتوانند بازی‌های بیشتری را تجربه کنند. البته که مایکروسافت همچنان روی ساخت بازی‌های انحصاری برای این اکوسیستم انرژی می‌گذارد. اما این یک سرمایه گذاری بلند مدت است. فعلا تمرکز آن‌ها روی ایجاد پایگاه اجتماعی است.

چه کسی برنده خواهد شد؟

در هیچ دوره‌ای رقابت اینقدر نزدیک نبوده است. هر دو تیم در اوج تجربه و پختگی پا به زمین گذاشته‌اند و هیچکدام شکل و شمایل بازنده ندارند. مثل دو شطرنج باز خبره، یک حرکت می‌کنند و منتظر حرکت رقیب می‌مانند. ما تماشاچیان هم نفس‌هایمان از هیجان حبس می‌شود تا حرکت بعدی. تا اینجا سونی همچنان روی بازی‌های بی‌نظیرش مانور می‌دهد و مایکروسافت روی اکوسیستم محشرش. هردو در رابطه با قیمت سکوت کردند و منتظر رقیب اند. اما دست روی دست هم نگذاشته‌اند.

سونی نسبت به مایکروسافت آستانه‌ی زیاندهی بسیار پایین‌تری دارد و اگر آمریکایی‌ها بخواهند خیلی بریز و بپاش کنند، توانایی رقابت ندارد. پس یک نسخه‌ی دیجیتال برای کنسولش تدارک دیده که تاحدودی ارزان‌تر باشد و بتواند انعطاف بیشتری روی قیمت داشته باشد. از آن طرف مایکروسافت هم به احتمال زیاد یک کنسول ضعیف‌تر تدارک دیده تا سونی را دو دوزه کند و تحت هر شرایطی یک گزینه‌ی ارزان‌تر از سونی داشته باشد. با این کار می‌تواند قشر گیمرهایی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند زیاد هزینه کنند را وارد دایره‌ی مشتریانش کند و دست بالا را در بازار داشته باشد.

در زمینه‌ی محتوا هم سونی همچنان دست پیش را دارد. نمایش اخیر TLOU2 موفقیت بازی‌های انحصاری سونی را تا یکی دو سال آینده تضمین کرد، اما یک زنگ خطر بزرگ هم به صدا درآورد. مخاطبان خیلی احساساتی‌تر از چیزی هستند که فکر می‌کنید، اگر زیاد با احساساتشان بازی کنید ممکن است عشقشان خیلی سریع به نفرت بدل شود. هرچند این اتفاق حداقل فعلا بعید به نظر می‌رسد اما اگر روزی این اتفاق بیفتد؛ آن روز، روز مرگ سونی خواهد بود. در سوی دیگر میدان، مایکروسافت تلاشش را در هرچه بزرگتر کردن دایره‌ی مخاطبانش انجام می‌دهد. استودیوهای خلاق بی‌شماری را زیر پرچم خود آورده و آی‌پی های جدید باکیفیت تولید می‌کند. فرنچایزهای قدیمی را هم دوباره زنده کرده است. هرچند -از لحاظ سودآوری- اغلب هنوز به پای آی‌پی های سونی نمی‌رسند، اما یک لغزش سونی کافی‌ست تا مایکروسافت ابتکار عمل در این بخش را هم در دست بگیرد.

به هر روی، در این روزهای تاریک و کدر، تماشای یک رقابت سطح بالا، نزدیک و هیجان آور می‌تواند حسابی دل انگیز و جذاب باشد. چه طرفدار متعصب هرکدام از این‌ها باشید، چه به عنوان یک بی‌طرف به آن نگاه کنید؛ چیزهایی برای آموختن و لذت بردن وجود دارد. نظر شما چیست؟ عملکرد کدام را بهتر می‌بینید؟ چه کسی برنده می‌شود؟