فیلم سینمایی 1917 توسط سم مندس کارگردانی شده و او فیلم‌نامه این اثر را با همراهی کریستی ویلسون و با الهام از خاطره‌ای که پدربزرگش برای او تعریف کرده، به رشته تحریر درآورده است. تا به اینجای کار شاهد یک عملکرد خیره‌کننده از این اثر بوده‌ایم و 1917 بااینکه به‌تازگی اکران شده اما توانسته چندین و چند جایزه مختلف را از آن خود کند. سوال اصلی خیلی‌ها شاید این باشد که داستان این فیلم تا چه حد واقعی بوده و چقدر از آن ساخته ذهن مندس و تیمش است؟ لوک پارکر، نویسنده سایت مطرح Screen rant تلاش کرده به این سوال پاسخ دهد؛ پس با ادامه این مقاله در ویجیاتو همراه باشید.
فیلم 1917 در بحبوحه درگیری‌ها و فجایع جهان در اوایل هزاره قبلی، یعنی جنگ جهانی اول رخ می‌دهد. بیشتر اتفاقاتی که در طول فیلم شاهد هستیم – به گفته خود مندس – در قالب داستان‌های کودکانه برای سم مندس تعریف می‌شدند، آن هم توسط پدربزرگش، آقای لنس کورپورال آلفرد مندس. اما همان‌طور که در مقدمه اشاره داشتیم، نمی‌دانیم کدام جنبه‌ها و وقایع داستان واقعی و کدام تخیلی یا بزرگنمایی‌شده هستند. مندس نویسنده و کارگردان تحسین‌شده و موفقی به حساب می‌آید و اکثر مخاطبان وی را به‌خاطر فیلم‌های اخیر جیمزباند می‌شناسند.
مندس پس از اتمام کار روی Spectre – بیست و چهارمین اثر از مجموعه فیلم‌های جیمز باند – روی یک پروژه متمایز و تا حدی شخصی کار کرد. وی قصد داشت اثری بسازد تا یاد و خاطره پدربزرگش، که قهرمان جنگ جهانی اول بود را زنده نگاه دارد. پدربزرگ مندس در طول جنگ جهانی اول با یک ماموریت دشوار و باورنکردنی مواجه می‌شود؛ او باید به همراه یک سرباز دیگر سفری شجاعانه را برای توقف یک عملیات و نجات ۱۶۰۰ سرباز آغاز کند. ظاهرا آلمان‌ها متوجه انجام این عملیات شده‌اند و در مکانی نامشخص در انتظار سربازان دشمن هستند. آلفرد مندس و همراهش باید از میان خطوط آلمان‌ها گذر کرده و هرچه زودتر از کشته شدن سربازان هم‌وطن خود جلوگیری به عمل آورند. نکته حساس‌تر ماجرا اینجا است که برادر مندس نیز در همان لشکر قرار دارد و اگر او نتواند سر موقع پیام خود را به لشکر رساند، برادرش هم به همراه تمام آن سربازان قلع و قمع خواهد شد.
فیلم 1917 به خودی خود یک موفقیت چشم‌گیر است و تاکنون دو تا از برترین جوایز گلدن گلوب را به‌دست آورده تا به عنوان یکی از برترین فیلم های جنگ جهانی محور سال‌های اخیر به حساب آید. این عنوان موفق شده تاریکی و جنبه‌های ترسناک و خونبار جنگ را به بهترین شکل ممکن به‌تصویر کشد. دو بازیگر جوان، یعنی دین-چارلز چمپن و جرج مکای (به ترتیب در نقش‌های لنس کورپورال بلیک و اسکوفیلد) بار اصلی دیالوگ و صحنه‌های اکشن فیلم را روی دوش خود دارند. صحنه‌های جنگی و عملیاتی فیلم با ظرافت و دقت فوق‌العاده‌ای طراحی شده و سفر ۲۴ ساعته این دو سرباز جوان نیز به شکل عجیبی گیرا و متمایز جلوه می‌کند. با وجود این اطلاعات، بهتر است حالا نگاه دقیق‌تری به داستان 1917 داشته باشیم.
داستان حقیقی عملیات آلبریش
همزمان با آغاز سال ۱۹۱۷، نیروهای بریتانیا و آلمان جنگ‌های موضعی و گسترده‌ای را آغاز کرده بودند. این سبک از مبارزه در حقیقت در طول همان جنگ جهانی اول به‌وجود آمد. سربازان هردو جبهه در گودال‌ها و راهروهای کوچک مستقر می‌شدند و با استفاده از تجهیزات موجود یکدیگر را مورد هدف قرار می‌دادند. فضایی که میان دو لشکر به وجود می‌آمد به عنوان No Man’s Land شناخته می‌شد. و خب هر چیز یا کسی پایش را در این محوطه می‌گذاشت، مرگش حتمی بود.
طبق گفته‌های جاناتان کیسی، مسئول تحقیقات و امور «موزه جنگ جهانی اول»، بخش‌هایی از فیلم که به خشونت و وحشت جنگ می‌پردازد، مخصوصا مسائل مربوط به No Man’s Land، کاملا حقیقت دارد. او می‌گوید:
این مناطق به‌شدت ترسناک و مملو از بیماری، مرگ و نابودی بودند و فکر می‌کنم فیلم 1917 آن را به خوبی به تصویر کشیده است.
همان‌طور که بلیک و اسکوفیلد به ماموریت خطرناک خود فرستاده می‌شوند (دستوری که از سوی کالین فرث به آن‌ها داده شد)، یک نمای کلی از شرایط پیش‌رو برایشان ترسیم می‌گردد. در یک سوی میدان لشکر بریتانیا قرار دارد و برادر بلیک نیز در آن می‌جنگد؛ این لشکر قصد دارد عملیاتی گسترده انجام دهد که خیلی‌ها باور دارند می‌تواند پایان‌دهنده جنگ باشد. در سوی دیگر نیز آلمان‌ها در حال عقب‌نشینی و فرار از مهلکه هستند. در نتیجه این حمله از سوی بریتانیا می‌تواند لشکر آلمان را به‌طور کامل نابود کرده و جنگ را به نقطه پایان نزدیک کند. اما این تمام ماجرا نیست. به‌تازگی خبر رسیده که این عقب‌نشینی ظاهری، صرفا عملی فریب‌دهنده است تا لشکر بریتانیا را غافل‌گیر کند. آلمان‌ها یک تله بزرگ درست کرده‌اند!
این شروع خیره‌کننده در فیلم 1917، شباهت‌های آشکاری به «عملیات آلبریش» در جنگ جهانی اول دارد که توسط لشکر آلمان‌ها صورت پذیرفت. این عملیات بین فوریه و مارس ۱۹۱۷ به وقوع پیوست (اگرچه، وقایع فیلم در ماه آپریل اتفاق می‌افتد). در همان زمان‌ها بود که سربازان آلمانی شروع به عقب‌نشینی کردند و به منطقه‌ای در شمال فرانسه رفتند که موقعیت بهتر و قابل‌دفاع‌تری به آن‌ها می‌داد.
آلمان‌ها در عملیات آلبریش در حین عقب‌نشینی خود هرچه بود و نبود را به نابودی کشاندند. درختان، ریل‌های قطار، ساختمان‌ها، وسایل نقلیه و… به گفته برخی از تحلیل‌گران تاریخی، آلبریش یکی از هوشمندانه‌ترین حرکات نظامی در طول جنگ جهانی اول بود که موقعیت آلمان را در جنگ به شکل قابل‌توجهی بهبود بخشید.
آیا شخصیت‌های 1917 واقعی هستند؟
این حقیقت که در طول عملیات آلبریش، هیچ عملیات گسترده‌ای از سوی لشکر بریتانیا ثبت نشده، شک و شبهه‌های بسیاری را برمی‌انگیزد. در نتیجه راه مطمئنی برای پی بردن به اصل ماجرا وجود ندارد. همان‌طور که اشاره شد داستان اصلی فیلم حول محور یک سفر ۲۴ ساعته توسط بلیک و اسکوفیلد می‌چرخد؛ و خب راهی هم برای اثبات واقعیت آن وجود ندارد. اما نگاه و حدس کلی این است که اکثر غریب به اتفاقات شخصیت‌ها حاصل خیال‌پردازی مندس و کریستی ویلسون است.
طبق آنچه می‌دانیم، پدربزرگ مندس یا همان آلفرد مندس در یک ماموریت مشابه در سال ۱۹۱۷ شرکت داشته است. لشکر بریتانیا در اکتبر ۱۹۱۷ قصد بازپس‌گیری یک روستای بلژیکی را داشت و مندس نیز به‌عنوان پیام‌رسان، برای شرکت در این عملیات داوطلب شد. در کمال تعجب، سنگربندی و حضور آلمان‌ها در این روستا خیلی قدرتمندتر از حد تصور بود و عملیات مذکور تبدیل به فاجعه‌ای هولناک شد. در این عملیات صدها بریتانیایی کشته، زخمی و مفقود شدند و بسیاری از آنان نیز در No Man’s Land گیر افتادند.
هنگامی که افسر ارشد خواستار پیدا کردن سربازهای مفقود شد، آلفرد مندس برای آن داوطلب شده و توانست جان چندین سرباز را نجات دهد. مندس در خاطرات شخصی خود اینگونه نوشته:
باوجود اسناپیرها، اسلحه‌های اتوماتیک و مین‌گذاری‌ها، من بدون برداشتن یک خراش به سنگر خودی بازگشتم اما تجاربی داشتم که می‌تواند خواب را از کودکان و نوه‌هایم سلب کند.
مندس به‌خاطر تلاش‌های دلیرانه‌اش در جنگ جهانی اول مدال افتخار دریافت نمود.
سخن پایانی
باتوجه به اطلاعاتی که در اختیارتان گذاشتیم، تا الان حتما می‌دانید که اکثر وقایع 1917 واقعی نیستند. قطعا خیلی از عناصر داستانی، شخصیت‌ها، مکان‌ها و اتفاقات فیلم «برگرفته» از واقعیت هستند اما نمی‌توان هیچ‌کدام را تاریخی و ۱۰۰ درصد درست نامید. خیلی از مفاهیمی که 1917 به مخاطب خود عرضه می‌کند یک سایه تلخ و حقیقی است از آنچه در جنگ جهانی رخ داد؛ اما خب در مجموع می‌دانیم که با یک فیلم تاریخی طرف نیسیتم. آقای کیسی در ادامه توضیحات خود افزود:
خب، مشخصا 1917 یک مستند تاریخی نیست، درنتیجه نباید انتظار داشته باشیم تاریخ را عینا برایمان بازگو کند. ولی می‌گویم بیشتر چیزهایی که در این فیلم مشاهده می‌کنید، به وقایع جنگ جهانی شباهتی فوق‌العاده دارد. همان‌طور که دست اندر کاران فیلم اشاره نموده‌اند، 1917 با هدف نشان دادن وقایع تاریخی ساخته نشده است. پس اینکه یک سری عناصر دراماتیک و غیرواقعی به فیلم اضافه شده باشد، کاملا قابل‌توجیه است.
فیلم 1917 آنچنان خوب عمل کرده که برخی افراد آن را با «نجات سرباز رایان» از استیون اسپیلبرگ مقایسه می‌کنند. در نهایت مهم نیست اگر همه اتفاقات این فیلم براساس واقعیت نباشد، چراکه فکر می‌کنم کیفیت محصول نهایی می‌تواند هدف اصلی باشد و نه صحت تاریخی. برای خوانش نقد این فیلم توسط ویجیاتو می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید:
فیلمبرداری فیلم واقعا شاهکار بود
حالا کاری ندارم با چه ترفتند ها و جلوه های ویژه ای بوده
ولی یه کات نخورد لامصبببببب
دوربین راوی اصلی فیلم بود
از اول تا آخرش که حدود دوساعت بود اینجوری فیلمبرداری کردن اصلا ینی حجتو بر همه تمام کردن